"ايگور پانكروتينكو " كارشناس و محقق روسي در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاري فارس گفت: اگر به مسائل از دريچه غرب و با اصول و قواعد آن بنگريم از قبل محكوم به شكست هستيم.
اين تحليلگر روس كه تاكنون مطالعات و تحقيقات مهمي درباره ايران و جهان اسلام داشته، خاطرنشان كرد، اسطورههاي دروغين و ساختگي كه غرب از ايران در روسيه و جهان ساخته و پيوسته آن را تبليغ ميكند، هم ميهنپرستان و هم ليبرالهاي روسي را تحت تأثير قرار داده است.
مطلب زير مشروح مصاحبه فارس با اين پژوهشگر روس است كه از نظر خوانندگان ميگذرد؛
فارس: شما نه تنها راجع به ايران و سياست خارجي روسيه در مورد ايران، مطالبي منتشر كردهايد، بلكه وبلاگي نيز راهاندازي كردهايد كه فرصت طرح ديدگاهها و تبادل افكار را فراهم ميكند. به نظر صاحبان وبلاگها در روسيه، افرادي كه در شبكههاي مجازي وارد ميشوند، نسبت به ايران امروزي چه نظري دارند؟
پانكروتينكو: شما درست اشاره كرديد كه وجود وبلاگ مزايا و امتيازات جديدي فراهم ميكند و از طريق آن محقق، فرصتي براي معرفي انديشههاي خود پيدا ميكند. بهعلاوه وبلاگ امكان ميدهد كه نظرات مخاطبان روسي نيز دريافته شود. نظر و مواضع جامعه روسي كاملا با آنچه كه از سوي رسانههاي روسي در رابطه با تحولات ايران و چگونگي روابط با اين كشور تبليغ ميشود، كاملا انطباق دارد.
لازم ميدانم روي ۲ موضوع تأكيد كنم كه بدون شناخت آنها، درك روش موجود روسيه نسبت به ايران مشكل خواهد بود؛ ۱- در فضاي رسانهاي روسيه جنگ اطلاعاتي بر عليه ايران و جهان اسلام وجود دارد و اين جنگ بخشي از جنگ اطلاعاتي و رواني جهاني است كه بر عليه جمهوري اسلامي ايران راهاندازي شده است. من آن را بخش روسي جبهه عمومي اطلاعاتي ضد ايراني و ضد اسلامي عنوان ميكنم. با اين حال موقعي كه ما از برخورد فضاي وب روسي نسبت به ايران صحبت ميكنيم بايد اين موضوع را مد نظر داشته باشيم. يعني همان چيزهايي كه به صورت مشابه در جبههها و كشورهاي ديگر بر عليه ايران و اسلام وجود دارد.۲- در هر صورت بخش روسي اين جبهه داراي ويژگيهايي است كه به طرز تفكر روسي برميگردد.
فارس: ويژگيهاي طرز تفكر روسي درباره ايران كدام است؟
پانكروتينكو: ذهن اساطيري كه در آميخته با جهل است، خشك ميشود. ويژگي ذهنيت روسي در ايجاد اسطوره است و بعدا مبارزه نه با واقعيات، بلكه با اسطورههاست.
اين درحالي است كه اسطوره با ارقام و آمار سروكاري ندارد. بنابراين زماني كه من صحبت ميكنم كه چه تعداد اتومبيل، روسيه از ايران وارد ميكند و چند درصد كارمندان علمي ايران، زن هستند و زماني كه آمار دقيق راجع به مبادله بازرگاني بين ۲ كشور بيان ميكنم و ضررهاي ناشي از كاهش اين مبادله را مطرح ميكنم و شاخصهاي مربوط به كشورهاي ثالث را يادآورميشوم هم صحبتهاي من، شوكه ميشوند و اين نشان ميدهد كه بياطلاعند.
اگر اينها مخالفين برقراري ارتباط با ايران باشند، از ادامه بحث منصرف ميشوند، ولي اگر داراي حسن نيت باشند تلاش ميكنند، راجع به ايران امروز، اطلاعات بيشتري كسب كنند.
آنهايي كه ميخواهند در روسيه وارد بحث ايران شوند قبل از هر چيز، بايد آمار و آگاهي راجع به وضعيت سياسي، اقتصادي و اجتماعي و ظرفيتهاي اين كشور داشته باشند و يا حداقل اگر فرصت مطالعه جدي ندارند، ويكي پديا را نگاه كنند. ولي اين افراد ذهنيت خود را بر اساس مطالب روزنامهنگاران ناآگاه و تنبل شكل دادهاند. جالب است كه اين روش اسطورهاي نه تنها در كساني كه داراي روحياتي ضد ايراني هستند، بلكه نسبت به آنهايي كه به ايران، حسن نيت دارند، نيز مطرح است.
فارس: بفرماييد كه پس ويژگيهاي درك روسي از ايران كدام است؟
پانكروتينكو : بعد از آنكه در سال ۱۹۹۱ روسيه خط مشي ورود به جامعه غرب را اعلام كرد، دقيقا نگاه غربي نسبت به جهان و اروپا محوري، جهانبيني بيشتر روسها را تشكيل داد. هم ليبرالها كه به طور كامل جهتگيري غربي داشتند و هم آنانيكه ادعاي ميهن پرستي داشتند و از مرگآور بودن نفوذ غرب صحبت ميكردند تحت تأثير اين نگاه قرار گرفتند. شما ميدانيد كه بيشتر روسها، دقيقا از مواضع غربيها، ايران را درك ميكنند و به ايران بها ميدهند و اين به وضوح اشتباه است، زيرا درك درست از ايران بر مبناي عقلانيت و عملگرايي غربي، امري محال است.
همين طور اسطورههاي تبليغاتي كه از سوي رسانههاي غربي براي مخاطبان خود، ايجاد ميشود، در روسيه توانسته، زمينه مناسبي را پيدا كند.
مهمتر از همه، اين كه غرب توانسته در ذهن روسها چند كليشه و اسطوره ايجاد كند كه پيرامون آنها تمام مباحث مربوط به ايران در روسيه شكل ميگيرد. شما ميدانيد كه اگر ما مسائل را در ميدان رقيب و با زبان و اصول و قواعد رقيب طرح كنيم از قبل محكوم به شكست هستيم.
ميخواهم به ۳ اسطوره اصلي اشاره كنم: ۱- اسطوره برنامه هستهاي ايران كه توسط غرب تبليغ ميشود كه با هدف ساخت سلاح هستهاي است و براي ثبات و امنيت منطقهاي و بينالمللي تهديد محسوب ميشود. ۲- اسطوره تبليغ اين كه، ايران كشوري عقب?مانده اسلامي است كه در آن ديكتاتوري اسلامي حاكم و از نظر توسعه اقتصادي و اجتماعي از جهان غرب عقب افتاده است. ۳- اسطوره سوم تبليغ اينكه، ايران سياست صدور انقلاب اسلامي را دنبال ميكند كه به صورت ناخودآگاه در روسيه با يادآوري مسائل قفقاز نگرانكننده ميشود.
ساير اسطورهها از اين ۳ اسطوره اصلي نشأت ميگيرند كه در اينجا مجال بحث در مورد آنها نيست. اسطورههايي كه به صورت روزمره در جامعه روسي مطرح است. بايد بگويم اين دليل اصلي موفقيت غرب در تبليغات ضد ايراني در روسيه است كه آنقدر جدي است كه هم ليبرالها و هم ميهنپرستان روسي را دربرگرفته است. از اين اسطورهها براي ممانعت از مشاركت استراتژيك با ايران استفاده ميكنند.
ليبراليسم روسي، نوعي بيماري علاجناپذير است ولي براي آناني كه خود را ميهن پرست معرفي ميكنند بايد طوري عمل شود كه فكر روسي را جايگزين تفكر غربي شان كنند.
فارس: محافل سياسي ضد ايراني و رسانهاي در روسيه از چه تواناييها و ظرفيتهايي برخوردارند؟
پانكروتينكو: از توانايي و ظرفيت بسيار بالاي برخوردارند ولي فكر ميكنم اين وضعيت منحصر بفرد نيست. زيرا منابع اطلاعاتي كه غرب، اسرائيل و متحدين آنها در جهان اسلام برعليه ايران، ايجاد كردهاند، خيلي بيشتر از آن است كه ايران و متحدين آن در زمينه تبليغات ميتوانند اختصاص دهند. (يعني ظرفيت مالي غرب و متحدينش بيشتر و بالاتر است)
فارس: پس براساس سخنان شما ميتوان اين نتيجه را گرفت كه مبارزه براي ايران در ميدان اطلاعاتي روسيه شكست خورده است؟
پانكروتينكو: يكسال قبل، موقعي كه وبلاگم را ايجاد كردم همين تصور را داشتم ولي حالا ديدگاه هايم تغيير كرده است. يك ضربالمثل فارسي ميگويد: " جايي كه درخت ميوه نبود لبو به جاي پرتقال " يعني چنانكه اطلاع واقعي وجود نداشته باشد تا مدتي ميتوان مردم را با دروغ تغذيه كرد ولي حالا اطلاع واقعي راجع به ايران در روسيه در حال افزايش است . قبل از همه، اين اطلاعات در فضاي وب در حال افزايش است.
در ضمن من ميخواهم، نظر يكي از بازديدكنندگان وبلاگم را مطرح كنم كه گفته بود: "من در مورد سياست نميتوانم چيزي بگويم، چون سر در نميآورم، ولي آن كالاهاي ايراني كه من ديدهام، داراي كيفيتي عالي بود و اگر من حق انتخاب داشته باشم حتما كالاهاي ايراني را ميخرم ". هر مقداري كه كالاها بيشتر شود، اطلاع واقعي راجع به ايران نيز بيشتر شده و موفقيت تبليغات ضد ايراني در روسيه به چالش كشيده خواهد شد.
يك نمونه بسيار مثبت، وبلاگ سفير ايران در روسيه "رضا سجادي " است. بدون مبالغه بايد بگويم كه او با هر نوشته خود در اين وبلاگ، دهها نفر بر شمار دوستان ايران ميافزايد. ديپلماسي مردمي كه از سوي وي دنبال ميشود، نتايج مطلوبي دارد. در ايران ميگويند "چيز ناپايدار در خور محبت نيست " و اين كاملا درست است. زيرا ارزشهاي ليبرالي مانند پول ، پست و مقام و حقوق ساختگي اقليتهاي مختلف (نظير اقليت هاي جنسي و...) پايدار نيست و متزلزل است.
روسها به تدريج به مفاهيمي از قبيل دوستي، خانواده و شرافت رجوع ميكنند. به محض اينكه انسان به اين ارزشها رجوع كند، دير يا زود درك ميكند كه ايراني كه تحت فشار تحريمهاي غرب اين ارزشها را حفظ كرده، متحد طبيعي روسهاست . بنابراين هنوز چيزي از دست نرفته و نبرد واقعي، تازه شروع شده است.