برگزاری نشست پیرامون انتخابات پارلمانی ۲۰۱۱ ترکیه

روز سه شنبه ۲۴ خرداد ماه ۱۳۹۰ بنیاد مطالعات قفقاز دانشگاه تهران میزبان نشستی با موضوع بررسی انتخابات پارلمانی ۲۰۱۱ ترکیه با حضور آقایان دکتر محمد جعفر حق پناه، پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی و حسن بهشتی¬پور رییس شبکه پرس تی وی بود. در ابتدای این نشست، مهمانان جلسه با ارائه نمای کلی از وضعیت برگزاری انتخابات اخیر پارلمانی در ترکیه، شرایط سیاسی حال حاضر این کشور و دلایل موفقیت حزب عدالت و توسعه را در انتخابات اخیر مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند. در این نشست آقای بهشتی¬پور با اشاره به افزایش ۲۳ کرسی حزب جمهوری خواه خلق در پارلمان ترکیه نسبت به دوره قبل، ابراز داشت این موضوع نشان دهنده آن است که احزاب سکولار در ترکیه برای جلوگیری از تشتت آرا بر روی این حزب سکولار به اتفاق نظر رسیدند تا پتانسیل خود را برای رقابت با حزب عدالت و توسعه افزایش دهند. وی به موضوع تغییر قانون اساسی توسط حزب حاکم اشاره و هدف آن¬را کاهش قدرت نظامیان و اعطای آزادی¬های بیشتر به اقلیت¬های ترکیه به ویژه علویان و کردها عنوان کرد. در ادامه این نشست آقای دکتر محمد جعفر حق پناه به بررسی پیشینه فرهنگ سیاسی مردم ترکیه پرداخت و اظهار داشت این انتخابات نشان داد به تدریج، هویت جایگزین ایدئولوژی در فرهنگ سیاسی مردم ترکیه می¬شود. وی ادامه داد ترکیه عملا به سمت تحقق یک ساختار هویتی از نظام پارلمانی یعنی دو جریان محافظه کار و لیبرال سوسیال حرکت می¬کند که می¬توان مشابه آن را در کشورهای اروپایی که نظام پارلمانی در آنها سازمان یافته است مشاهده نمود؛ در واقع می¬توان حزب عدالت و توسعه را به احزاب دموکرات مسیحی و حزب جمهوری خواه خلق را به احزاب سوسیال دموکرات در غرب شبیه دانست. وی ابراز داشت هم اکنون ترکیه با دوگسست سنت و مدرنیته و گسست قومی مواجه است که سعی دارد با اتخاذ شیوه¬های عقلانی از این دو گسست¬ رهایی یابد. پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی گفت جریان سکولار در حاکمیت سیاسی ترکیه یک جریان هضم ناشدنی است و در حال حاضر تقریبا کلیه احزاب و مردم این کشور بر سر این موضوع به توافق رسیده¬اند. وی نظام پارلمانی ترکیه را با ثبات و در مسیر بلوغ دانست و تاکید کرد نظام پارلمانی ترکیه می¬تواند در آینده الگویی موفق از اجرای چنین ساختاری برای سایر کشورها قرار گیرد. وی همچنین گسست¬های هویتی را در ترکیه در بلوک¬بندی¬های منطقه¬ای و جهانی آینده ترکیه موثر خواند. در ادامه نشست آقای حسن بهشتی پور اظهار داشت در انتخابات پارلمانی اخیر هیچ یک از احزاب عدالت و توسعه و جمهوری خواه خلق بحث پیوستن به اتحادیه اروپا را مطرح نکردند و این نکته از آن جهت حائز اهمیت می¬باشد که به نظر می¬رسد ترکیه قصد دارد به اتحادیه اروپا نشان دهد دیگر همانند سابق چشم به این اتحادیه نداشته و ترکیه آینده حتما یک ترکیه اروپایی نخواهد بود و می¬تواند به عنوان یک ترکیه آسیایی اروپایی - همانند جغرافیای خود-نقش¬آفرینی کند. رییس شبکه پرس تی وی اظهار داشت ترکیه در ۴ سال آینده به سمت تغییر قانون اساسی و بهبود وضعیت اقلیت¬های ترکیه حرکت خواهد کرد. وی با اشاره به رتبه ترکیه در بین ۲۰ کشور جهان، به نقل قولی از آقای اردوغان نخست وزیر ترکیه اشاره کرد که قبل از انتخابات اعلام کرده بود حزب ما در انتخابات سال ۲۰۰۲ تازه کار بود، در انتخابات سال ۲۰۰۷ به بلوغ رسید و در انتخابات آتی سعی خواهد کرد ترکیه را در بین ۱۰ کشور برتر دنیا قرار دهد. وی در ادامه سخنان خود چالش¬های پیش روی ترکیه را در حال حاضر موضوع کردها و گروه پ.ک.ک، روابط با ارمنستان و حضور ارامنه در ترکیه، تحولات اخیر کشورهای عربی و مساله قبرس دانست.
وی با انتقاد از سیاست¬های ترکیه در قبال تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا تغییر رویکرد این کشور را در تحولات اخیر منطقه منفی خواند و ابراز داشت ترکیه برخلاف گذشته که همواره نقش میانجی ایفا می-کرد امروز در وقایع بحرین و به ویژه سوریه جانب دارانه در راستای سیاست¬های آمریکا گام بر می¬دارد. وی دفاع اردوغان از مخالفان بشار اسد در سوریه را به نزدیکی جریان اخوانی ترکیه با جریان اخوانی سوریه مرتبط دانست و پشتیبانی عربستان و آمریکا از ترکیه را باعث پیچیده تر شدن موضوع دانست. وی همچنین روابط ترکیه و سوریه را در صورت باقی ماندن بشار اسد در قدرت چالش برانگیز خواند.
وی در بخشی دیگر، اسلام در ترکیه را جز جدایی ناپذیر از زندگی مردم ترکیه و نوع اسلام مردم این کشور را متفاوت از اسلام در ایران دانست و سکولاریسم در عرصه سیاسی ترکیه را امری پذیرفته شده خواند. وی اسلام مردم ترکیه را امری کاملا خصوصی و به دور از عرصه عمومی توصیف ودرک تفاوت میان اسلام ترک و اسلام ایرانی را مهم تلقی کرد.
در ادامه این نشست دکتر حق پناه پشتوانه شعارها و اقدامات ترکیه را پیشرفت اقتصادی این کشور در سال-های اخیر دانست و عرصه اقتصاد را عامل تشخص ترکیه در صحنه بین الملل ارزیابی کرد. وی اظهار داشت جامعه ترکیه دهه ۹۰ را دهه فرصت¬های از دست رفته و آن را دوره منازعات در سطوح بالای قدرت، با دولت¬هایی عموما ائتلافی و شکننده می¬داند.
وی با تاکید بر توفیقات اقتصادی ترکیه ابراز داشت احزاب منتقد حزب عدالت و توسعه کمتر به وضعیت اقتصادی معترض بوده¬ و عمده انتقاد آنهابه ایجاد نوعی اسلام¬گرایی رادیکال در ترکیه، دیکتاتوری فردی و استبداد حزبی اردوغان و بعضا اولویت¬های سیاست خارجی این کشور بوده است.
وی اظهار داشت هم¬اکنون رعایت حقوق اقلیت¬ها در ترکیه نسبت به گذشته بسیار بهبود یافته و این موضوع به ویژه در مورد کردها محسوس بوده است. دکتر حق پناه قدرت نظامیان در ترکیه را تحت تاثیر فرایندهای اجتماعی و پیشرانه های اجتماعی دچار افول دانسته و اساسا نگاه نظامیان را نسبت به وضعیت حاکمیتی و سیاسی تغییر یافته و متفاوت از قبل ارزیابی کرده و خواست جدی نظامیان را شفافیت و فضای باز در عرصه سیاسی ترکیه عنوان کرد. وی در بخش پایانی سخنان خود به محوریت اقتصاد در سیاست خارجی ترکیه اشاره و سیاست خارجی ترکیه را تحت تاثیر بخش خصوصی اقتصاد این کشور توصیف کرد.این نشست با ارائه پرسش وپاسخ حاضرین در جلسه و مهمانان آن به پایان رسید.