ضرورت هشیاری دستگاه سیاست خارجی ایران از موج جدید رقابت در قفقاز

موضعگیری ساکاشویلی در انتقاد از سیاست دولت ارمنستان و عدم ارسال پیام تبریک بمناسبت سالگرد استقلال ارمنستان و قطع گاز انتقالی روسیه به ارمنستان توسط گرجستان بیانگر احتمال وقوع یک حادثه دیگر در قفقاز جنوبی است
دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی با درک بهنگام از روندهای جدید در قفقاز باید نسبت به صیانت منافع ملی جمهوری اسلامی ایران از یک دیپلماسی فعال پیروی نماید. طی هفته‌های گذشته فضای روابط گرجستان با ارمنستان بشدت انتقادی و حالت خصمانه بخود گرفته است. موضعگیری ساکاشویلی در انتقاد از سیاست دولت ارمنستان و عدم ارسال پیام تبریک بمناسبت سالگرد استقلال ارمنستان و قطع گاز انتقالی روسیه به ارمنستان توسط گرجستان بیانگر احتمال وقوع یک حادثه دیگر در قفقاز جنوبی است.

مواضع گرجستان در برابر ارمنستان تا حدودی پاسخ به روسیه نیز می باشد. در اواخر ماه گذشته “دیمیتری میدویدیف”، رئیس جمهور روسیه بشدت گرجستان را تهدید کرد و اعلام نمود که در صورت تهاجم نیروهای گرجستان به اتباع روس، پاسخ دندان شکنی به آنها خواهیم داد. وی در ادامه پیرامون شرایط روس ستیزی اینگونه تحلیل نمود که اطلاعاتی که از آنجا به دست می آید، واقعا حیرت آور است و نشان می دهد که آنها ملت های خود را علیه اتباع کشورهای دیگر تحریک می کنند. رییس جمهوری روسیه گفت: در گرجستان، این رویارویی از جنگ سرد به جنگ علنی تبدیل شده است.

اگرچه اخیر گرجستان تحت فشار غرب اعلام نمود که با عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی مخالفت نخواهد کرد ولی همزمان اعلام نمود عضویت روسیه را به شرطی پذیرفته است که یک گروه بین المللی بر روابط بازرگانی مسکو با دو استان جدایی طلب گرجستان (آبخازیا و اوستیای جنوبی) نظارت کند.

روابط شکننده دو کشور اکنون بتدریج وارد حوزه های ثالت می شود و این موضوع باعث شد که سرژ سرکیسیان سفر رسمی خود به تفلیس را به تعویق بیاندازد و جهت بررسی وضعیت موجود جهت مشورت عازم مسکو شود.

از سوی دیگر سفر سرژسرکیسیان رئیس جمهور ارمنستان درطی یک دیدار دوجانبه با رئیس جمهور روسیه وهمزمان تردد مقامات امریکایی به منطقه و تلاش مرموزانه تل اویو برای بهم زدن شرایط در قفقاز همه گویای اغاز زود هنگام تلاش غرب برای جلوگیری از برنامه پوتین در” یورو آسیای جدید” محوریت روسیه است.

امریکا نیاز دارد تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری روسیه هر چه سریعتر توان دیپلماتیک و امنیتی خود را بسیج کند تا با توجه به جابجای نیروهای نظامی خود در منطقه دستاورد بیست سال اخیر خود در حوزه اسیای مرکزی و قفقاز را حفظ کند و اجازه ندهد تا روسیه مجددا اشراف خود را به سبک جدید در منطقه حساس و استراتژیک یورو آسیا احیاء کند. یکی از سناریوهای مناسب درگیرسازی مجدد روسیه در قفقاز است و لذا کوتوله های زرنگ فکر می کنند باید در هنگام خواب زمستانی غول بزرگ دست به بازی جدیدی بزنند.

در این میان ارمنستان بشدت نگران بنظر می رسد لذا با توجه به احتمال قطع گاز روسیه از مسیر گرجستان در فصل سرما و از طرف دیگر اعتصاب کارکنان نیروگاه هسته ای مدزامور و خاموشی چند ماهه این نیروگاه که البته طی روز گذشته مجددا به شبکه برق ارمنستان وصل گردید و بیم تکرار آن، احساس می کند که بایستی هزینه اختلاف روسیه وگرجستان را باید بپردازد و این موضوع در حالی است که سران گروه مینسک خصوصا جناح غربی ان بدنبال سرعت دادن مذاکرات و مجبور کردن طرفین درگیر مناقشه قره باغ به یک مصالحه فوری هستند. یکی از دلایل مهم فشار غرب به باکو وایروان موضوع فعال کردن پروژه ترانس خزر می باشد. قابل توجه است که شرکت های مهم اروپایی طی هفته گذشته مذاکرات جدی با ترکمنستان و آذربایجان برای به حرکت درآوردن این پروژه دنبال نمودند.

در شرایط فعلی موضوع جلوگیری سیاست جدید روسیه در یورو آسیا و احتمال درگیری مجدد در قفقاز و حل فوری و نیم بند مناقشه قره باغ وسرعت دادن به پروژه ترانس خزر به یکدیگر پیوند خورده است ودر این مسیر روسیه را مجبور خواهد کرد تا به یک سیاست چند جانبه در کوتاه مدت ومیان مدت رو بیاورد.

در این راستا ضروری است تا دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی با درک بهنگام از روند های جدید نسبت به صیانت منافع ملی جمهوری اسلامی ایران از یک دیپلماسی فعال پیروی نماید.