فرانسه به دنبال مجاري جديد نفوذ در قفقاز جنوبي

نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه پنجم اکتبر دیدار خود از منطقه قفقاز جنوبی را آغاز خواهد کرد. ریاست فرانسه در گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و همچنین حساسیت‌های موجود در خصوص تامین امنیت خطوط انتقال انرژی به اروپا که از منطقه قفقاز می‌گذرند اهمیت سفر نیکولا سارکوزی به منطقه را دو چندان کرده‌اند. هدف سارکوزی از سفر به منطقه قفقاز جنوبی چیست و در طی این سفر چه مسائلی در کانون توجه رئیس جمهوری فرانسه قرار خواهند داشت؟

نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه روز پنجم اکتبر راهی منطقه قفقاز جنوبی شده و سفر دوره‌ای خود به کشورهای ارمنستان، آذربایجان و گرجستان را آغاز خواهد کرد. این دومین سفر رئیس جمهوری فرانسه به منطقه محسوب می شود. پیش از نیکولا سارکوزی، ژاک شیراک رئیس جمهوری سابق فرانسه در سپتامبر سال ۲۰۰۶ میلادی از منطقه دیدار کرده بود. در میان کشورهای منطقه قفقاز جنوبی شاید ارمنستان تاریخی ترین روابط را با فرانسه داشته باشد. تاریخ مراودات ارامنه و فرانسوی‌ها به قرن‌ها پیش بازگشته و در قرون یازدهم الی چهاردهم میلادی و در زمان زمامداری پادشاهان ارمنی در منطقه کیلیکیه (منطقه‌ای در جنوب غربی ترکیه کنونی و در حاشیه دریای مدیترانه) و به ویژه پادشاهی خاندان لوسینیان این مناسبات با برقراری روابط خویشاوندی شکل جدی‌تری به خود گرفت.
روابط میان ارامنه و فرانسوی‌ها پس از نسل‌کشی ارامنه در سال ۱۹۱۵ توسط دولت عثمانی و و پناهندگی جمع کثیری از نجات یافتگان این کشتار به کشور فرانسه عمیق‌تر گردید به گونه‌ای که هم اکنون بر اساس آمار موجود جمعیت ارامنه ساکن در فرانسه بیش از ۴۵۰ هزار نفر است که بزرگترین جامعه دیاسپورای ارامنه در اروپا را شکل داده و همواره حضوری تاثیر‌گذار در این کشور داشته است. از سوی دیگر آن چنانکه رئیس جمهوری فرانسه نیز در دیدار خود با رئیس جمهوری ارمنستان در ۲۸ سپتامبر در پاریس اظهار داشت فرانسه پس از روسیه مقام دوم را در زمینه سرمایه‌گذاری در ارمنستان به خود اختصاص داده است. با توجه به این نکات می‌توان از جهات مختلف سفر نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه به منطقه قفقاز جنوبی و به ویژه ارمنستان را مورد بررسی قرار داد.
منطقه قفقاز به واسطه عبور خطوط لوله انتقال انرژی از روسیه و کشورهای آسیای مركزي و قفقاز به اروپا همواره در کانون توجه کشورهای اروپایی و از جمله فرانسه قرار داشته است. وابستگی اروپا به صادرات گاز روسیه موجب گردیده تا هر از چند گاهی این مسئله از سوی روسیه به عنوان اهرم فشاری بر علیه کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل نیز کشورهای اروپایی همواره به دنبال مسیرهای جایگزین مطمئن‌تری برای تامین امنیت انرژی خود و کاهش وابستگی به روسیه بوده‌اند. با توجه به این نکته به احتمال بسیار زیاد بررسی مسیرهای جایگزین انتقال انرژی از آسیای مركزي به اروپا و به ویژه طرح ترانس خزر که توافقنامه آن اخیرا به امضا رسید، یکی از موضوعاتی است که در دستور کار سفر سارکوزی به کشورهای گرجستان و جمهوری آذربایجان قرار دارد.
سفر رئیس جمهوری فرانسه به منطقه قفقاز همچنین با توجه به عضویت فرانسه در گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا برای حل مناقشه قر باغ حایز اهمیت است. پس از تلاش های جمعی روسای این گروه جهت حل مناقشه قره‌باغ چنین به نظر می رسد که روند کنونی حل مناقشه، به موازات تلاش های جمعی، به سمت میانجي‌گری انفرادی روسای این گروه تمایل پیدا کرده است به گونه‌ای که اخیرا شاهد تحرک بیشتر روسیه برای حل این مناقشه به عنوان نزدیک ترین کشوربه طرفین مناقشه و برگزاری دیدارهای سه جانبه میان روسای جمهوری و وزرای خارجه سه کشور ارمنستان، آذربایجان و روسیه بوده ایم.
اما در پی شکست تلاش های انجام گرفته توسط روسیه و به ویژه بی نتیجه ماندن نشست سران سه کشور در قازان که امید بسیار زیادی به آن می رفت چنین به نظر می رسد که اکنون نوبت به میانجیگری فرانسه به عنوان یکی دیگر از روسای گروه مینسک رسیده است. آن چنانکه خبرگزاری "رگنوم" روسیه نیز به نقل از منابع مطلع از احتمال جایگزینی فرانسه به جای روسیه در نقش میانجی اصلی حل مناقشه قره‌باغ خبر داده است. این خبرگزاری همچنین احتمال بکارگیری "مکانیزم های تحمیل صلح" از سوی جامعه بین‌الملل از جمله استقرار نیروهای حافظ صلح در مناطق مورد مناقشه را دور از ذهن ندانسته است. سفر نیکولا سارکوزی به منطقه قفقاز را با توجه به جمعیت زیاد ارامنه در این کشور می‌توان از جهت دیگری نیز مورد بررسی قرار داد.
فرانسه در آستانه انتخابات سرنوشت‌ساز برای سارکوزی قرار دارد و از نتایج نظر سنجی‌ها چنین به نظر می‌رسد که سارکوزی و جناح محافظه‌کار حامی او راهی دشوار برای کسب پیروزی در انتخابات آتی در پیش رو خواهند داشت. موفقیت سارکوزی در جهت تحرک بخشیدن به روند حل مناقشه قره‌باغ و احتمالا کسب نتایج مثبت می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در بالا بردن وجهه جناح محافظه کار حامی او در انتخابات آینده داشته باشد.
از سوی دیگر ارامنه که همواره حضوری تاثیر گزار در عرصه سیاسی این کشور داشته اند تهدید کرده اند در انتخابات آتی از حزب مخالف سوسیالیست این کشور حمایت کرده و آرای خود را به نفع این حزب به صندوق خواهئد ریخت. علت این امر خلف وعده جناح حاکم درتصویب طرح مجازات انکار کنندگان نسل‌کشی ارامنه در سنای فرانسه است که تحت نفوذ جناح محافظه کار حاکم قرار دارد. مجلس نمایندگان این کشور چندین بار در مصوبه‌های مختلف نسل‌کشی ارامنه توسط دولت عثمانی در سال ۱۹۱۵ را به رسمیت شناخته و در آخرین اقدام خود دراکتبر سال ۲۰۰۶ میلادی طرح مجازات انکارکنندگان نسل‌کشی ارامنه را به تصویب رساند که برای تبدیل شدن به قانون لازم الاجرا نیاز به مصوبه مجلس سنای فرانسه دارد.
مجلس سنای فرانسه در ماه می سال جاری به این طرح قانونی رای منفی داد. همزمان با اعلام نتیجه رای گیری سنای فرانسه، رهبران جامعه ارامنه این کشور در تجمع اعتراض‌آمیزی که در برابر مجلس سنای این کشور برگزار شده بود، اعلام کردند ارامنه فرانسه در انتخابات آتی رای خود را به حزب مخالف سوسیالیست فرانسه خواهند داد. به احتمال بسیار زیاد نیکولا سارکوزی رئیس جمهوی فرانسه در دیدار خود از ارمنستان با حضور در بنای یادبود قربانیان نسل‌کشی ارامنه و ادای احترام به قربانیان این نسل‌کشی که به صورت سنتی در برنامه تشریفات رسمی دیدارهای مقامات عالی رتبه دیگر کشورها از ارمنستان قرار دارد و دادن وعده‌های مجدد برای تصویب طرح مجازات انکارکنندگان نسل‌کشی ارامنه در مجلس سنای فرانسه سعی خواهد کرد آرای ارامنه را بار دیگر به نفع حزب خود بازگرداند.