در این طرح هزار و ۳۰۰ کیلومتر خط لوله بدون عبور از خاک روسیه و ایران، گاز را به اروپاو فلسطین اشغالی منتقل می کند این طرح نگرانی کشورهای مجاور حوزه خزر در پی داشت به طوریکه محافل اقتصادی و رسانهای روسیه به نقد جدی این توافق پرداختند. روسها، اکنون از رفتار آذربایجان به عنوان کشوری که وسیله رقابت میان فروشندگان گاز شدهاست بیشتر احساس خطر میکنند.گروه بینالملل- محمدخاکی نهاد - کمپانی انگلیسی بریتیش پترولیوم (BP)در تصمیمی جنجالی طرح خود برای انتقال گاز جمهوری آذربایجان به اروپا را به مقامات باکو ارائه کرد. قرار است با این طرح هزار و ۳۰۰ کیلومتر خط لوله بدون عبور از خاک روسیه و ایران، گاز را به اروپاو فلسطین اشغالی منتقل کند. این تصمیم بازتاب گستردهای از نگرانی در میان کشورهای مجاور حوزه خزر در پی داشت. محافل اقتصادی و رسانهای روسیه به نقد جدی این توافق پرداختند. روسها، اکنون از رفتار آذربایجان به عنوان کشوری که وسیله رقابت میان فروشندگان گاز شدهاست بیشتر احساس خطر میکنند.
در گفتوگو با برهان حشمتی کارشناس مسائل جمهوری آذربایجان و مدیر شبکه آذری زبان سحر اتفاقات اخیر حوزه انرژی خزر بویژه توافق جنجالی بریتیش پترولیوم با باکو را ارزیابی کردیم.
آقای حشمتی انگلیسیها سال گذشته قرارداد اکتشاف گاز با دولت باکو را امضا کردند و امسال طرح انتقال گاز از طریق دور زدن ایران و روسیه را ارائه کردهاند. اهداف مشخص این طرح چیست؟
کشورهای غربی و بویژه انگلیس در همه طرحهایی که ارائه میکنند مانند باکو- جیحان، خط لوله گاز باکو- ترکیه و... هم منافع اقتصادی را در نظر میگیرند و هم منویات سیاسی و امنیتی خود در منطقه قفقاز را. از طرفی دیگر تأمین امنیت انرژی اسرائیل نیز مد نظر اروپاییها قرار دارد. رگ حیاتی جمهوری آذربایجان نفت و گاز این کشور است و غربیها تلاش زیادی کردهاند تا این رگ حیاتی به صورت کامل تحت اختیار آنها باشد و از این طریق بتوانند شرایط جایگزین و رقیب برای گاز ایران و روسیه ایجاد کنند.
آیا اروپاییها در آستانه فصل سرما به واسطه آذربایجان به دنبال ایجاد رقابت میان فروشندگان گاز هستند؟
کاهش قیمت همواره مد نظر هر مصرفکنندهای بوده و هست. روسیه در تأمین گاز اروپا سیاست موفقی را در پیش گرفته و آن استفاده تمام عیار از گاز وانرژی بهعنوان یک برگ برنده و ابزار سیاسی و اقتصادی میباشد. روسها با عقد قراردادهای کوتاهمدت و ایجاد فشار در فصل سرما هم قیمت گاز را بالا بردهاند و هم در ازای فروش گاز امتیازات سیاسی و اقتصادی متعددی از غرب گرفتهاند.
روسیه با قطع گاز نشان داد رگ حیاتی غرب در دست او است و به همین دلیل قیمت را بالا برد و اهمیت استراتژیک صاحبان انرژی را به نمایش گذاشت. غربیها علاوه بر آذربایجان برای تأمین ارزانتر و ایجاد رقابت بین فروشندگان گاز ترکمنستان را هم مورد توجه قرار دادهاند و تلاش زیادی کردند که ترکمنستان نیز با روسیه برای فروش گاز رقابت کند تا به این وسیله قیمت گاز و حجم فشار گازی روسیه کم شود.
با توجه به اینکه اتحاد فروشندگان همواره به نفع آنان و به ضرر خریداران بوده، آیا کشورهای حاشیه خزر برنامهای برای اتحاد در فروش گاز دارند یا همچنان به روند رقابت در فروش ادامه خواهند داد؟
تاکنون چنین همکاری و هماهنگی میان کشورهای خزر نبوده است و متأسفانه صادرکنندگان گاز کمتر به اهمیت اتحاد در فروش و عرضه توجه کردهاند. دراین میان جمهوری آذربایجان بیشترین تکروی را داشته است.
تکرویهای باکو هم در زمینه استخراج نفت دیده میشود و هم در زمینه اکتشاف و صادرات گاز. با اینکه رژیم حقوقی دریای خزر تعیین نشده جمهوری آذربایجان تنها کشوری است که با بازکردن پای شرکتهای غربی به سواحل خزر به استخراج غیرقانونی منابع این دریا میپردازد. با این اوصاف باکو از تهدید و واکنش روسها هراس دارد.
دولت جمهوری آذربایجان از اعلام جزئیات قرارداد استنکاف میکند، علت چیست؟
متأسفانه دولت باکو و مقامات این کشور کوچکترین اطلاعاتی درباره قراردادهای عظیم فروش نفت و گاز به مردم خود اعلام نمیکنند و دلیل آن را نیز اسرار بازرگانی مینامند. به اسم اسرار بازرگانی قراردادهای عظیم با حجم کلان مبادلات مالی منعقد شده اما مردم که صاحبان این ثروتها هستند از آن کمترین اطلاعاتی ندارند و اطلاعات اخیر مربوط به قرارداد BP با باکو از طریق منابع اطلاعاتی روسیه به بیرون درز کرده است.