پشت پرده دیپلماسی ترکیه در بحران لیبی

سیل اعتراضات ضد ترکیه‌ای بخشهایی از مناطق تحت کنترل انقلابیون در لیبی را فراگرفته است.در بن‌غازی صدها لیبیایی هیجان‌زده بعد از نماز جمعه شعارهایی علیه ترکیه سر دادند و روی یکی از پلاکاردهایشان این عبارت نوشته شده بود: «قذافی عزیزتان را ببرید و اجازه دهید ما مسلح شویم.»
در ۶ آوریل صدها نفر از مردم با تجمع در بیرون کنسولگری ترکیه در بن‌غازی خواهان پایین کشیده شدن پرچم این کشور شدند. آنها فریاد می‌کشیدند که انقلابیون می‌خواهند مسلح شوند. این اعتراضات که ناشی از سرخوردگی و ناامیدی است شامل دیگر متحدین ترکیه در ناتو نیز می‌شود.
دولت اسلامگرا و میانه رو عدالت و توسعه ترکیه به‌شدت مخالف تسلیح انقلابیون و بر کناری احتمالی سرهنگ قذافی از قدرت است.داوود اوغلو حتی زمانی که حرف از استعفای سرهنگ و امکان تشکیل دولت انتقالی می‌زند در تلاش برای میانجیگری و به نتیجه رساندن آتش‌بس است.با آنکه هنوز معامله‌ای در نگرفته اما وی سرسختانه به مواضع خود پایبند است.
از همان شروع اعتراضات در لیبی، ترکیه نسبت به مداخله خارجی در این کشور حساس بوده و اردوغان نخست وزیر ترکیه حتی اعلام نمود که مداخله در لیبی پوچ و بیهوده است و دلخوری خودرا از دعوت به کنفرانس پاریس برای بحث در باره لیبی نشان داد.
سنگ اندازی ترکیه این پرسش قدیمی را پیش کشیده است که آیا این کشور در حال پشت کردن به غرب است.ترکیه تنها پس از شروع حملات فرانسه و انگلیس برای ضربه زدن به نیروی هوایی قذافی با تاخیر زیاد حاضر به حمایت از برنامه‌های ناتو در ایجاد منطقه پرواز ممنوع در لیبی گردید.
ترک‌ها اکنون چهار ناو جنگی، یک زیر‌دریایی و این هفته نیز یک کشتی بیمارستانی برای انتقال صدها انقلابی زخمی برای مداوا در ترکیه به منطقه اعزام کرده‌اند. تغییر موضع ۱۸۰ درجه‌ای و نشان دادن چهره‌ای شجاع از ترکیه در نبرد لیبی تاکید این مطلب است که این کشور می‌خواهد خود را پیشاهنگ نیروهای ناتو نشان بدهد و نیز حکایت از هراس ترک‌ها از نادیده گرفته شدن در تحولات بعدی و آسیب به وجهه و ادعای ابر قدرتی آن در منطقه دارد. ترکیه اکنون مخالف گسترش نقش ناتو در لیبی یا محدود شدن آن به‌منظور حفاظت ازجان شهروندان است.
انفعال ترکیه بیشتر از آنکه ناشی از ادعای ضد یت با غرب اردوغان باشد به‌خاطر سیاست عملگرایانه و برداشتن لقمه‌های بزرگ‌تر در آینده است. بیش از بیست هزار کارگر ترک در لیبی مشغول به کار بوده اند که اکنون به‌خاطر جنگ به کشور خود بازگشته‌اند.
ترکیه قراردادهایی به ارزش ۱۵ میلیارد دلار با لیبی دارد که در صورت پیروزی انقلابیون بسیاری از آنها ممکن است فسخ شود. هنگامی که اردوغان مکررا هشدار می‌دهد که لیبی در آستانه یک جنگ داخلی تمام عیار است و فرو رفتن هر چه بیشتر ناتو در این جنگ به‌معنای خطر گسترش تلفات انسانی در عملیات‌ها خواهد بود بیانگر آن است که دولت آنکارا تردید‌های جدی در باره احتمالات آینده دارد و نیز با توجه به انتخابات عمومی ۱۲ ژوئن در ترکیه اردوغان خیال ندارد از طریق ائتلاف با غرب مسئولیت کشتار در لیبی را بر عهده بگیرد اما این مقدس مآبی‌ها انتخاباتی معمولا دو گانه و متناقض است اسناد منتشر شده از تلگراف‌های دیپلماتیک آمریکا در ویکی لیکس نشان دهنده حمایت ترکیه از عملیات غرب در عراق و افغانستان است و اینکه چگونه زیرچشم آقای اردوغان از پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه برای انتقال مسلمانان بازداشتی استفاده شده است اما در این میان بحرانهای دیگری نیز در حال شکل گیری است.
اردوغان بارها به بشار اسد در باره تحولات سوریه هشدار داده است چرا که با ملحق شدن کردهای ترکیه به ناآرامی‌ها در سوریه مردان اسد مستقیما هدف تیراندازی‌ها خواهند بود. احتمال عبور هزاران کرد عضو حزب پ. ک. ک.از مرز و ملحق شدن به کردهای سوریه می‌تواند مشکل اساسی تری رویاروی سیاست خارجی ترکیه باشد.