ايران شريكي سخت براي روسيه

جناب آقاي اورلوف، طي ماه‌هاي اخير رفت‌ و آمدهاي ديپلماتيك ميان تهران و مسكو تشديد شده، آيا اين تحولات را مي‌توان به ميانجي‌گري روسيه در موضوع هسته‌اي ايران تعبير كرد؟
بعید مي‌دانم که روسیه بخواهد برای چندمین بار خود را درگیر بحث‌های داخلی و موضع‌گیری‌های مبهم ایران کند. پیشنهاد روسیه برای برون‌رفت از رکود در مذاکرات هسته‌اي ايران گفتگوهاي چندجانبه می‌باشند و هدف نهایی آن آماده ساختن تهران برای بازنگری در موضع‌گیری خود نسبت به صحنه بین‌الملل است. موضع‌گیری‌های ایران به دلیل تحریم‌های اعمال شده بر این کشور از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد روشن نیست. با وجود لفاظی‌های تهران در خصوص اینکه تحریم‌ها آسیبی به ایران نمی‌رسانند، ما به خوبی می‌دانیم که این مساله واقعیت ندارد. به نفع تهران است که هر چه سریع‌تر خطر حمله متقابل کنار زده شده و موضع خود را در خصوص حل گام‌به‌گام مساله و بازکردن گره‌ها یکی پس از دیگری روشن ساخته و دست از اقدامات ابهام‌آمیز در خصوص برنامه‌ی هسته‌ای خود بردارد.
روسیه نمی‌تواند نسبت تا ابد حوصله كند و بحث‌ها و گفتگوهای داخل ایران را درک کند. مسكو این کار را اساس نبايد انجام دهد. دولت ایران باید بالاخره به صورت واضح بگوید که نظرش نسبت به طرح روسیه و راه برون‌رفت از این سردرگمی چیست. تهران نباید به اختلاف‌نظرها استناد کند. اگر تهران در آینده نزدیک موضع خود را روشن نکند، روسیه تمایل خود را برای میانجیگری در این موضوع از دست می‌دهد. من نمی‌توانم این مساله را رد کنم که ناامیدی روسیه از ایران می‌تواند عواقبی همچون سخت‌تر شدن تحریم‌ها نسبت به ایران را در پی داشته باشد.

روسيه طي سال‌هاي اخير همواره تلاش كرده موضعي ميان‌گير در مسئلة هسته‌اي ايران اتخاذ كند. آيا اين فرض را تأييد مي‌كنيد و آيا مسكو در اين سياست موفق بوده است؟
- روسیه در صحنه بین‌الملل قاطعانه و پیگیرانه بر بکارگیری شیوه‌های دیپلماتیک، عدم رویارویی و همچنین حوصله در حل مساله هسته‌ای ایران پافشاری می‌کند. روسیه حتی زمانی که شرکای ایرانی بلوف زده نیز صبر و حوصله به خرج داده است. طرف ایرانی در آن زمان حتی مسكو را سردرگم کرده بود. رويكرد مسكو به تهران باید احترام نسبت به روسیه را افزایش مي‌داد و نه اینکه در طرف ایرانی ایجاد شک و شبهه مي‌كرد. این قبیل شک و تردیدها مسلما نمی‌تواند نشان از درک متقابل باشد. نهایتا اینکه، چقدر تاکنون روسیه تلاش کرده تا جلوی اقدامات نظامی علیه ایران و زیرساخت‌های هسته‌ای این کشور را بگیرد؟
آیا این تلاش‌های روسیه شایسته احترام و به عبارت صحیح‌تر ستایش نیست؟ من فکر می‌کنم که اگر ایران به این شک و تردیدها ادامه دهد، مسكو حق دارد رفتار ایران را نادرست خوانده و بگوید که ایران عمداً قصد به تأخیر انداختن مذاکرات را دارد. با تمام این احوال، روسیه امیدوار است که ایران در حال حاضر رفتار سازنده‌ای از خود نشان دهد و به دور از ابهامات وارد گفتگو شود. لازم به یادآوری است که روسیه تا ابد منتظر نمی‌ماند.
با توجه به ركود در مذاكرات هسته‌اي ايران با ۱+۵، روسيه چه اميدي به موفقيت تلاش‌هاي خود دارد؟
من با ادامه گمانه‌زنی‌ها موافق هستم. اما اگر مشاوره فقط با هدف نشستن پشت میز و گفتگو انجام بگیرد، هیچ سودی نخواهد داشت. به عبارتی، دیپلمات‌های روس تمایلی ندارند که به بحث و مشورت خالی از فایده بپردازند. وقت آن رسیده که ایران با اعتماد و جدیت بيشتري روي توان روسیه حساب کند. مسكو می‌تواند راه را برای یک مصالحه بزرگ هموار کند. بحران‌ها و انتظارهای بی‌پایان اکنون بی‌فایده و بی‌جا هستند.

همكاري تهران و مسكو در مسائل مختلف از جمله در ساخت نيروگاه بوشهر و پيشنهاد اخير مسكو در خصوص حل «گام‌به‌گام» پروندة هسته‌‌اي ايران را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
- ایران شریک سختی برای روسیه است. ما در روسیه غالبا از توقف گفتگوها با ایران دلسرد و ناامید هستیم. واقعیت اين است که روسیه در شرایط مختلف جهانی و همچنین با وجود شفاف نبودن ایران و حتی در شرایطی که تهران روی خوشی نشان نمی‌دهد، باز حسن‌نيت داشته كه نمود آن را در همكاري براي احداث نیروگاه اتمی بوشهر و به پایان رساندن آن ديد. اين رويكرد و شرايط قابل ستایش است در آن کنایه و شک و شبهه‌ای نيست. اگر ترديد‌هايي در اين زمينه وجود داشت، راه‌اندازی نیروگاه بوشهر نمي‌توانست تسریع شود.
در اين ميان، فقط گفتگوهای سازنده است که می‌تواند به جريان مساعد امور کمک کند. صنایع اتمی روسیه امروز رو به توسعه صادرات اتمی این کشور دارد و از جمله توسعة فعاليت‌هاي خود به خاورنزدیک و سایر مناطق و كشورهاي جهان را هدف‌گذاري كرده است. شرکت «روس‌اتم» به اندازه کافی سفارش دارد. مجموعه کامل روابط دوجانبه باید برای دو طرف سودمند بوده و با احترام متقابل همراه باشد. اگر روسیه منفعتی برای خود نبیند و این احترام متقابل وجود نداشته باشد و به جای آن عدم‌انعطاف، عدم‌تمایل به مصالحه و سازش و رفتارهای غیرشفاف وجود داشته باشد، در این صورت برای مسكو قابل فهم نيست که چرا روسیه باید نسبت به مساله همكاري، به خود و پیشنهادهای مکرر خود بی‌تفاوت باشد.
روسیه حق دارد كه از ايران بخواهد که همین حالا و نه در زمان نامعلومي در آينده گام‌های اساسي برداشته شود. روسیه نمی‌خواهد که مشاوره‌ی بدون اجرا داشته باشد، بلکه مشاوره باید جهت حل گام‌به‌گام مساله‌ای باشد که ایران با به خرج ندادن شفافیت در رفتارش بوجود آورده است. حالا روسیه می‌خواهد به ایران کمک کند تا به شیوه‌ای محترمانه، راه‌حلی معقول و مناسب برای برون‌رفت از بحران پیدا کند.