چهارشنبه ۲۶ بهمن‌ماه ۱۳۹۰ بنياد مطالعات قفقاز با همكاري سفارت ارمنستان در تهران و مشاركت برنامه اوراسياي مركزي دانشگاه تهران، سمينار بيست سال روابط جمهوري اسلامي ايران و ارمنستان را با سخنراني دکتر شاوارش كوچاريان، معاون وزير امور خارجه ارمنستان، محمدرضا مرشدزاده، مديركل مشترك‌المنافع و همسايگان شمال‌غرب وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران، دكتر عبدالرضا سيف، معاون فرهنگي دانشگاه تهران، دکتر گريگور آراكليان، سفير ارمنستان در ايران، دكتر الهه كولايي، استاد دانشگاه تهران و مدیر برنامه اوراسياي مركزي، لئون آهارونيان، رييس اتاق بازرگاني مشترك ايران و ارمنستان و محمد فرهاد كليني، سفير اسبق جمهوري اسلامي ايران در ارمنستان، و حضور جلال‌الدين نميني ميانجي، رئيس اداره سوم مشترك‌المنافع وزارت امورخارجه، كارن ميرزويان مديركل كشورهاي همسايه وزارت امور خارجه ارمنستان، ساهاگ يقيازاريان رايزن فرهنگي سفارت ارمنستان در تهران، خانم قرباني كارشناس اداره سوم مشترك‌المنافع وزارت امورخارجه و جمعي از هموطنان ارمني و كارشناسان ايراني در دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران برگزار كرد.
در ابتدای سمینار آقاي دكتر عبدالرضا سيف با اشاره به تقارن زمانی برگزاري اين مراسم و سي‌وسومين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي خاطرنشان ساخت که: «دو ملت ايران و ارمنستان مشتركات تاریخی، فرهنگي و سياسي زيادي دارند و ايران هميشه ميزبان خوبي براي هم‌ميهنان ارمني و همسایه‌ی نیکی برای كشور ارمنستان بوده است». سپس آقای شاوارش كوچاريان ضمن تشكر از برگزاركنندگان اين نشست و تبريك سي‌وسومين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي اظهار داشت: «ایرانیان و ارامنه روابط دیرپا و چندين هزار ساله دارند و نباید این پیشینه‌ی ارزشمند و غنی تاریخی را تنها در قالب روابط بیست ساله‌ی سیاسی دو کشور محدود دید، اما بازه‌ی بیست ساله برای تجلی ظرفیت‌ها و به جای گذاشتن کارنامه‌ای قابل بررسی و داوری زمان مناسبی است و لذا از فرصت کنونی می‌توان براي جمع‌بندي و ارزیابی دستاوردها استفاده كرد». وی در ادامه بیان داشت که ارمنستان بعد از فروپاشي شوروي در ۲۱ سپتامبر ۱۹۹۱ اعلام استقلال كرد و جمهوري اسلامي ايران در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ استقلال ارمنستان را به رسميت شناخت و در ۹ فوريه ۱۹۹۲ به طور رسمي روابط خود را با اين كشور آغاز كرد. معاون وزیر خارجه ارمنستان با تأکید بر نقش بسیار مهم جمهوري اسلامي ايران برای ارمنستان و منطقه، ابراز داشت که ارمنستان در مسايل منطقه‌اي اشتراك ديدگاه بسیار قابل توجهی با ایران دارد که همين امر باعث شده است در طي اين بيست سال رؤساي جمهور، رؤساي پارلمان، وزيران امور خارجه و ساير مقامات دو کشور صدها ديدار داشته و تفاهم‌نامه‌ها و موافقت‌نامه‌هاي متعددي را در زمينه‌هاي انرژي، علوم، فرهنگ و كشاورزي و غيره به امضا رسانند. کوچاریان در ادامه بیان داشت که به ویژه سفر اخير آقاي احمدي نژاد به ارمنستان از اهمیت وافری برخوردار بوده است.
معاون وزیر خارجه ارمنستان یکی از نقاط قوت همکاری‌های دو کشور را عملی شدن بخش قابل توجهی از قراردادها و طرح‌های راهبردی طرفین در ۲۰ سال اخیر دانست. از جمله این موارد کوچاریان به امضای قرارداد ساختن خط لوله گاز و تأسیس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور در سال ۱۹۹۵ و برگزاری اولين نشست این کمیسیون در همان سال اشاره کرد. کمیسیونی که تاكنون ده نشست آن برگزار شده است. او افتتاح خط لوله انتقال گاز ایران به ارمنستان با حضور رؤسای جمهوری دو کشور در روز ۱۵ مارس ۲۰۰۷ را یکی از نقاط عطف روابط دوکشور برشمرد و افزایش حجم گردش كالا بين ایران و ارمنستان از ۲۰ ميليون دلار در سال ۱۹۹۳ به ۳۳۵ ميليون دلار در سال ۲۰۱۰ را نیز یکی از شواهد مؤید روابط سازنده و رو به رشد طرفین و تنها بخشي از دستاوردهاي مشترک ايران و ارمنستان در ۲۰ سال اخير دانست. او با اشاره به حوزه‌های حمل و نقل و انرژی به عنوان بخشی از روابط راهبردی دو کشور، به ایجاد دو نيروگاه توليد برق‌آبي بر روي رود ارس و همچنين خطوط انتقال برق فشار قوي و خطوط انتقال نفت بين دو كشور اشاره كرد که به گفته‌ی وی در نتیجه‌ی این اقدام‌ها، رودخانه تاريخي ارس كه مدتي نماد جدايي دو ملت بود، اكنون به نماد وحدت بدل شده است. فصل مشترکی که هر ساله ده‌ها هزار اتومبيل و صدها هزار نفر از آن به دو كشور ايران و ارمنستان رفت و آمد مي‌كنند.
معاون وزیر امور خارجه ارمنستان روابط گسترده‌ی ايران و ارمنستان را، نه تنها براي منافع دو كشور، بلكه براي منافع منطقه نيز مفيد دانست. کوچاریان تأکید کرد ايران بر خلاف ديگر كشورها، همواره در مسأله قره‌باغ مواضع سازنده و متوازنی داشته است. وی اشاره کرد که آقاي احمدي‌نژاد نيز در سفر اخير خود به ارمنستان به حل مسالمت‌آميز و مبتنی بر عرف بين‌الملل اين مناقشه اشاره كرده‌اند. معاون وزیر خارجه ارمنستان در توصیف روابط دو کشور بیان داشت ايران و ارمنستان در عرصه‌ي جهاني يك نوع همزيستي مسالمت‌آميز را كه تجلي هزاران سال دوستي و احترام متقابل است، به نمايش گذاشته‌اند که یک وجه آن به مناسبات ایرانیان با هموطنان ارمنی‌شان بازمی‌گردد؛ ايرانيان ارمني در حفظ شعائر و باورهاي خود كوشا بوده و اين امر به پاس امكانات و سعه صدر ايران بوده است. کوچاریان در پایان صحبت‌های خویش بیان کرد که روابط ايران و ارمنستان ادامه خواهد داشت و اين دو ملت بارها و بارها دهه‌ها و سده‌های روابط دوستانه‌ی خویش را جشن خواهند گرفت».
در ادامه نشست آقاي گريگور آراكليان، سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار ارمنستان به ایراد سخنرانی پرداخت: «ايران بعد از فروپاشي شوروي دروازه‌ي خود را بر روي ارمنستان گشود. ايران بزرگ‌ترين و پرجمعيت‌ترين همسايه ارمنستان است كه ارمنيان مقيم آن فرصت حفظ زبان و فرهنگ خود را داشته‌اند و ارمنستان نيز كوچك‌ترين همسايه ايران است. ساخت پل بر روي رود ارس اين فرصت را براي ما فراهم آورد كه با ايران ارتباط داشته و از نزديك با اين كشور آشنا شويم. اين امر به ویژه از زماني كه ارمنستان در محاصره اقتصادي واقع شده است، براي این کشور اهميت بسزايي دارد. امروزه اين پل عمري ۲۰ ساله دارد، اما دو ملت ايران و ارمنستان بايد تلاش كنند كه خلاء ۷۰ سال جدايي زمان شوروي را جبران كنند. ارمنيان بايد ايران با سرزمين زيبا، با جمعيت ۷۵ ميليونی با تاریخ و فرهنگ غنی را بشناسند و ضمن آشنایی با تاريخ چندين هزار ساله دریابند که ایران چگونه توانسته است سازمان اداري و حكومتي و تمامیت ارضی خود را با وجود برخی همسايگان بدخواه حفظ كند. ايرانيان نيز سعي در آشنايي بیشتر با كشور ارمنستان با سکنه در حدود ۳ ميليون نفر و همچنين داراي جمعيتي بيش از ۱۰ ميليون نفر در سراسر جهان (دياسپورا) داشته باشند، کشوری با مردمانی كه پرچم‌دار صلح و دوستي هستند. در صورت شناخت بهتر اين دو ملت از یکدیگر، مسير آينده را مي‌توان بهتر ترسيم كرد. ما بيستمين سالگرد روابط دوجانبه ايران و ارمنستان را آغازي نويدبخش براي ادامه اين مسير مي‌دانیم».
در ادامه سمینار خانم دکتر الهه كولايي نيز پيرامون روابط ايران و ارمنستان خاطرنشان ساخت: «دو كشور ايران و ارمنستان تاريخ و جغرافياي خود را پشت‌سر و پيش‌روي خود دارند. در واقع الزامات جغرافيايي پيوند و توسعه روابط دوجانبه را ضروری و میراث تاريخي- فرهنگی نيز بسترهاي آن را فراهم مي‌كند. به‌علاوه تحولات بعد از فروپاشي شوروي و پدید آمدن معادلات پیچیده‌ی ناشی از حضور بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌ای و بروز رقابت‌ها، درگيری‌ها و منازعات متعدد، همه ضرورت ادامه و توسعه‌ی روابط ايران و ارمنستان را آشکارتر ساخته است. اما واقعيت امر اين است كه دو كشور و دو جامعه ايران و ارمنستان شناخت كافي از همديگر ندارند، ما بايد به سطحي از روابط برسيم كه حتي بدون مترجم با هم تبادل نظر و ارتباط داشته باشیم». دکتر کولایی در ادامه خاطرنشان ساخت كه برنامه اوراسياي مركزي در دانشگاه تهران نيز به منظور كمك به ارتقای شناخت نسبت به كشورهاي بازمانده از اتحاد شوروي در آسياي مركزي و قفقاز تأسیس شده است.
وی خاطرنشان ساخت بر مجامع دانشگاهی ایران روشن است که هدف پایدار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با کشورهای همسایه و به ویژه منطقه‌ی قفقاز، توسعه روابط مبتني بر مؤلفه‌هایی مانند احترام متقابل، منافع مشترك و روابط صلح‌آميز بوده است. دکتر کولایی خاطرنشان ساخت که شاید تلاش‌هایی که در چند سال اخیر، در راستای بهبود روابط ارمنستان با تركيه به وقوع پیوست، اين تصور را به‌وجود آورده باشد كه اين تحول، روابط ايران و ارمنستان را تحت‌الشعاع قرار دهد و از ابعاد وسیع آن بكاهد، اما ژئوپليتیك منطقه، توسعه روابط همه‌جانبه دو کشور را به الزامی غيرقابل انكار تبديل كرده است. البته نمي‌توان و نباید نقش معادلات منطقه‌ای و فرامنطقه‌اي را در اين روابط ناديده بگيريم. ايران و ارمنستان با وجود برخي نوسان‌ها در روابط خود، يك الگوي روشن از تداوم و پايداری را در طول دو دهه گذشته به نمايش گذاشته‌اند. اما نكته قابل توجه اين است كه هنوز ظرفيت‌هاي زيادي براي توسعه روابط دوجانبه، نه تنها در زمينه‌های سياسي و اقتصادي، بلكه در حوزه‌هاي اجتماعي، فرهنگي، ارتباطات دانشگاهي و علمي وجود دارد كه توجه به آن‌ها، سطح روابط را با ظرفيت‌های گسترش روابط دو کشور سازگار خواهد ساخت.
در ادامه سمینار، محمدرضا مرشدزاده، مدیرکل همسایگان شمال غرب و مشترکالمنافع وزارت امورخارجه درباره بيستمین سالگرد روابط دوجانبه ايران ـ ارمنستان اظهار داشت: «روابط ايران و ارمنستان به قدمت تاريخ كهن‌سال دو ملت در اين منطقه از جهان و بر اساس پیوندهای فرهنگي، سياسي و تاريخي استوار بوده و خواهد بود. بعد از فروپاشي شوروي و اعلام استقلال ارمنستان، ايران از اولين كشورهایي بود كه استقلال اين كشور را به‌رسميت شناخت و امضاي توافق‌نامه همكاري سياسي و فرهنگي شامل ۲۷ ماده چارچوب‌هاي قانوني را براي گسترش روابط دوجانبه فراهم كرد. ايران همواره نسبت به جمهوري‌هاي قفقاز جنوبي مواضع متعادل، منصفانه و صريحي را نشان داده است. تکاپوهای ایران عليه جنگ‌افروزی در قره‌باغ و همسو با حل و فصل مسالمت‌آميز این بحران، نمونه‌ای از مواضع سازنده‌ی جمهوري اسلامي ايران در منطقه بوده است. مرشدزاده بیان داشت ما آمادگي جمهوری اسلامی ایران را برای میانجی‌گری در حل مناقشه قره‌باغ اعلام داشته‌ایم و با هرسه كشور قفقاز جنوبي روابط خوب و با دو کشور همسایه قفقازی روابط حسنه‌ی مبتنی بر حسن همجواري داريم و تلاش داريم كه اين امر روز به روز مستحكم‌تر شود.
مدیرکل همسایگان شمال‌غرب و مشترکالمنافع وزارت امورخارجه در ادامه افزود: «ارمنيان ايران همواره با انقلاب اسلامي همراهي كرده‌اند و وجود شهداي ارمني در جنگ تحميلي عليه ايران نمونه بارزي از اين ادعا است. ارمنيان همانند ديگر اقليت‌ها در مجلس شورای اسلامی نمايندگانی دارند و همانند هموطنان ایرانی خود نقش مهمی در پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی ایران داشته‌اند. در حال حاضر در ارمنستان بيش از ۲۰ مركز به تدريس زبان فارسي مي‌پردازند. دانشكده ايران شناسي دانشگاه ايروان در ارمنستان اولين دانشكده در ميان كشورهاي قفقاز است كه به مطالعات ايرانشناسي مي‌پردازد. همچنين آموزش زبان و ادبيات ارمني در دانشگاه اصفهان در سال ۱۳۴۰ آغاز شده و تاكنون نيز ادامه دارد. روابط اقتصادي ايران و ارمنستان نيز سطحي نسبتا مطلوب دارد. اكنون حجم مبادلات اقتصادي دو کشور بالغ بر ۳۲۳ ميليون دلار است كه البته بايد بيش از اين افزايش يابد. همچنين هر ساله بيش از صد هزار ايراني از ارمنستان ديدن مي‌كنند. در عرصه‌ی بين‌المللی نيز ارمنستان با ايران همسو بوده و در مورد فعاليت هسته‌اي صلح‌آميز ايران موضع مثبتي داشته است. به‌علاوه ارمنستان نيز در سياست خارجي ايران مهم است. همين امر زمينه ديدارهای دامنه‌دار مقام‌های عالي‌رتبه دو کشور را فراهم كرده است. در روابط ايران و ارمنستان فضاي دوستي و مودت حاكم بوده است و اگر مشكلي بر سر اجراي پروژه‌ها به وجود آمده، به سرعت با گفت و گو حل شده، كه اين امر خود مي‌تواند الگوي بسيار مناسب براي ديگر كشورها باشد.»
سخنران بعدی این سمینار محمدفرهاد كليني، سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان در ابتداي سخنان خود بیان داشت: «كسي كه روابط دو همسايه را نمي‌شناسد دل ندارد و كسي كه خواستار جدايي دو همسايه است، عقل ندارد. واقعيتي وجود دارد كه روابط ايران و ارمنستان بيش از آن‌كه يك روابط ساختاري و سازه‌اي باشد، روابطي داراي پشتوانه معنوي است. براي مثال ما در زمان جنگ تحميلي گزارش‌هایي را دريافت مي‌كرديم كه مردم ارمني و ارمنستان چه‌قدر نگران شرايط ايران در جنگ هستند و از طريق ارمنياني كه به ارمنستان مي‌رفتند، جوياي وضعيت بودند. روابط ايران و ارمنستان مربوط به اين ۲۰ سال نيست، بلكه رابطه‌اي است كه روح پدران و مادران ما پشتوانه آن است. رؤساي جمهور قبلي و فعلي ارمنستان و ايران براي روابط دوجانبه تلاش‌هاي زيادي كرده‌اند و اين تلاش‌ها هم‌اكنون نيز ادامه دارد. به اعتقاد من امروزه فهرست مواردی كه دو كشور براي روابط دوجانبه دنبال مي‌كنند، بايد بيشتر شود. به‌علاوه بايد توانايي‌ها و ظرفيت‌ها را بشناسيم تا بتوانيم نقشه راهي را براي گسترش بيش از پيش روابط به‌وجود آوريم. روابط ايران و ارمنستان به قفقاز ختم نمي‌شود، ملت ارمني را نمي‌توان با خاك تعريف كرد. ارمنيان هويت جهاني دارند و در عرصه‌هاي مختلف در امريكا، روسيه و فرانسه حضور دارند و تاثير گذارند. به‌علاوه كليساي اچميادزين و کلیسای لبنان نيز از پشتوانه‌های كشور ارمنستان هستند.»
در ادامه این سمینار لئون آهارونيان، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ارمنستان و رئیس هیأت مدیره انجمن دوستی ایران و ارمنستان، سخنرانی کرد: «حدود ۲۰ سال است كه در حوزه روابط ايران و ارمنستان مشغول فعالیت هستم. رسیدن حجم مبادلات دو کشور به حد فعلی، توفیقی یک روزه نبوده و حاصل سختي‌ها و مشقت‌هاي زيادي است که کوشندگان عرصه‌ی روابط ایران و ارمنستان به جان خريده‌اند. حجم مبادلات دو کشور ابتدا ۱۰ هزار دلار بود تا امروز كه به ۳۳۵ ميليون دلار رسيده است. ارمنستان سكوي پرتاب كالاهاي ايراني به كشورهاي مختلف است. اكنون نيز شركت مركز آزاد تجاري ايرانيان در ارمنستان در آستانه‌ی تأسیس است كه كالاهاي مورد نياز ارمنستان در آن‌جا نگهداري و بعد به متقاضيان عرضه مي‌شود. ساخت پل بر روي رود ارس اولين گام براي برقراري ارتباطات بوده است و ملت ارمني نيز از اين اقدام بسيار خوشحال بودند، چون ارمنستان در جنگ بود و به مواد غذایي نياز داشت. ارمنيان در دوران شوروي توانسته بودند مسجد كبود ايروان را به خوبی نگهداري كرده و از ویران شدن آن توسط شوروی‌ها ممانعت کنند، که اقدامی افتخارآمیز بود. زماني كه رييس جمهور وقت ارمنستان، لئون ترپتروسيان، در ۱۷ مه ۱۹۹۲ به تهران آمد و از اصفهان دیدار کرد، در صحبت با ارمنيان و بازيد از كليساهاي آنان گفت: «پاينده باد كشوري كه تا این حد به اقليت‌هاي ديني خود بها مي‌دهد كه حتي بعد از گذشت ۴۰۰ سال فرهنگ و زبان خود را حفظ كرده و گويا تازه از ارمنستان آمده‌اند». اين براي ايران و ايرانيان بسيار ارزشمند است.»
در پایان این سمینار از کتاب «روابط ایران و ارمنستان بیست ساله شد» که به قلم گارنیک بادالیان، وزیر مختار ارمنستان در تهران به زبان ارمنی به نگارش درآمده و در تهران به چاپ رسیده است، رونمایی شد.
تاریخ انتشار :شنبه ۱۳ اسفند ۱۳۹۰ ساعت ۰۹:۳۶
کد مطلب : 3797
ccsi.ir/vdch.wnxt23nqqftd2.html
