پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ , 28 Mar 2024
تاریخ انتشار :دوشنبه ۵ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۱۵:۳۷
کد مطلب : 9717
مرزهای بین‌المللی چین محل عبور ۴۰ رودخانه مهم بین‌المللی است که این موضوع چین را در موقعیت بسیار مهمی در زمینه امنیت آب برای برخی کشورهای پایین دستی از جمله آسیای مرکزی قرار می‌دهد.
مرزهای بین‌المللی چین محل عبور ۴۰ رودخانه مهم مرزی است که این موضوع چین را در موقعیت بسیار مهمی در زمینه امنیت آب برای برخی کشورهای پایین دستی قرار می‌دهد. با این حال، چین هیچ سند حقوقی بین‌المللی درباره رودخانه‌های مرزی امضا نکرده است. ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
گرچه چین بیش از ۵۰ توافقنامه آبی ۲ جانبه دارد اما هیچکدام از آنها مربوط به تقسیم آب یا نهادینه کردن همکاری‌ها در زمینه منابع مشترک نیست. برخی از این توافقنامه‌ها تنها قراردادهای تجاری برای فروش اطلاعات آبی به کشورهای پایین دستی است.
چین همچنین معتقد به این اصل کلی است که آب‌های راکد و جاری تحت حاکمیت کامل کشوری است که منشأ این آب است. در نتیجه، این کشور در ۳ حوزه آبی مهم مورد مناقشه به نام‌های «مکونگ»، «ایرتیش» و «براهماپوترا» نیز تمایلی برای گفت‌وگو درباره حق تقسیم آب نداشته و مایل نیست در زمینه آلودگی، استفاده و سطح آب تبادل اطلاعات کند.
مشکل آبی چین و قزاقستان
بیش از ۲۰ رودخانه قزاقستان از خاک چین سرچشمه می‌گیرد که مهم‌ترین آنها عبارتند از «ایرتیش»، «ایلی»، «تالاس» و «گورکاس» و اکنون افزایش سرعت رشد جمعیت در بخش غربی چین باعث شده که سطح زیادی از زمین‌های این منطقه تحت کشت و آبیاری قرار گیرد.
برهمین اساس، این کشور تصمیم گرفته تا منابع آبی خود در استان‌های شمال غربی را از ۵۵۵ میلیارد مترمکعب فعلی به ۸۸۸ میلیارد در سال ۲۰۱۳ برساند. این اقدام می‌تواند جریان آب رودخانه‌های ایلی و ایرتیش (که آب دریاچه «بالخاش» را تأمین می‌کند) به قزاقستان را کاهش دهد.
افزایش برداشت از حوضه آبریز بالادستی رودخانه ایلی، این نگرانی را به وجود می‌آورد که دریاچه بالخاش نیز به سرنوشت دریاچه آرال دچار شود.
به گفته کارشناسان، تکمیل طرح‌های توسعه‌ای چین برای مناطق شمال و شمال غرب این کشور، شمال قزاقستان را با خطر خشکسالی مواجه خواهد کرد. طبق برآورد سازمان غیردولتی زیست محیطی«EcoSOS»، اگر قزاقستان نتواند تا ۱۰ الی ۲۰ سال آینده موضوع استفاده مشترک از رودخانه‌های ایلی و ایرتیش را با چین حل کند، ممکن است، دچار فاجعه اکولوژیک شود.
تا همین اواخر، نوع تعاملات چین و قزاقستان برای استفاده از رودخانه‌های مرزی (که ایرتیش و ایلی مهم‌ترین آنها هستند) براساس توافقنامه بین دولتی که ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۱ درباره استفاده و حفاظت از رودخانه‌ها امضا شد، انجام می‌گرفت.
اما در این توافقنامه، هیچ تمهیدی درباره میزان برداشت آب از سوی چین اندیشیده نشده و بسیاری از کارشناسان این توافقنامه را یک توافق یک جانبه می‌دانند که تنها براساس منافع چین تنظیم شده است. حتی آخرین توافقات درباره حفظ کیفیت منابع آب رودخانه‌های مرزی (۲۲ فوریه ۲۰۱۱، پکن) و پیمان همکاری در زمینه حفاظت محیط زیست (۱۳ ژوئن ۲۰۱۱، آستانه) نیز همین وضعیت را دارا می‌باشند.
پیشنهاد چین در دسامبر ۲۰۱۲ درباره طرح تقسیم آب براساس تعداد ساکنان حاشیه رودخانه‌‌ها در هر کشور، باعث اختلال در روند مذاکرات شد.
در سپتامبر ۲۰۱۳ و در جریان اولین سفر رسمی «جی پینگ» رئیس‌جمهور چین به قزاقستان، یک توافقنامه‌ بین دولتی درباره مدیریت و استفاده مشترک از تأسیسات آبی ترکیبی «دوستیک» رودخانه «خورگوس» به امضا رسید. گرچه قزاقستان در حل برخی مسائل مربوط به آب‌های مرزی با چین به پیشرفت‌هایی دست پیدا کرده اما رسیدن به یک توافق بین حکومتی درباره تقسیم آب در طول رودخانه‌های مرزی همچنان یک امر مبهم و مهم باقی مانده است.
در نهایت اینکه قزاقستان در تلاش برای فشار آوردن به منافع چین در حوزه سرمایه‌گذاری و توسعه منابع نفت و مس این کشور و نیز نگاه منفی رسانه‌ها و افکار عمومی است تا بتواند پیشرفتی در زمینه تقسیم آب با چین به دست آورد.
مقامات قزاقستان همچنین بر این باورند که با طرح این موضوع در نشست‌های منطقه‌ای چند جانبه، مثل سازمان همکاری شانگهای، می‌توانند فشار بیشتری در این‌باره به چین و سایر کشورهای آسیای مرکزی وارد کنند.
هند نیز با توجه به نگرانی‌هایش درباره رودخانه «براهماپوترا»، فرصت خواهد داشت تا در نشست‌های آتی سازمان همکاری شانگهای، درباره این موضوع با کشورهای آسیای مرکزی و روسیه همراه شده و چین را وادار به گفت‌وگو درباره موضوع تقسیم آب، آن هم خارج از چارچوب ۲ جانبه و به شکل منصفانه و عادلانه کند.
منبع: اوراسیا ری‌ویو https://ccsi.ir//vdcf.yd1iw6deegiaw.html
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما

عضويت در خبرنامه