«بن‌علي ييلديريم» متولد سال 1955.م، «چوروم» واقع درشرق تركيه، آناتولي، فارغ‌التحصيل كارشناسي و كارشناسي ارشد رشته کشتی‌سازی و علوم دریانوردی از دانشگاه استانبول است. در سال ١٩٩٠.م به سوئد رفت و در دانشگاه بين‌المللي دریانوردی، دکتری خود را دریافت کرد. وي با کار در کشورهای اسکاندیناوی تجربه کسب کرد و به زبان‌هاي انگليسي و فرانسه مسلط است. وي طي سال‌هاي 1994 ـ 2000.م، به استخدام شهرداري استانبول در آمد و در دوره‌ای که اردوعان شهردار استانبول بود با او همکاری نزدیکی داشت. از سال 2002 تا 2007.م، به عنوان منتخب مردم استانبول به پارلمان رفت. بین سال‌های 2002 تا نوامبر 2015.م، مسئوليت‌هاي وزارت حمل و نقل و ارتباطات، مشاوري رئيس‌جمهور را به‌عهده داشت. تنها نامزد کنگرۀ فوق‌العادۀ حزب «عدالت و توسعه» برای تعیین جانشین احمد داوداوعلو بود که چندي قبل کناره‌گیری خود را از رهبری حزب و مقام نخست‌وزیری اعلام کرد. بن‌علي توانست با کسب ۱۴۰۵ رأی در كنگره مذكور، رسما به‌عنوان دبيركل حزب حاکم ترکیه انتخاب و طبق قوانين تركيه، بطور اتوماتیک به‌عنوان نخست‌وزیر جدید ترکیه مطرح گردد. وي از دوستان بسيار نزديك و از پيروان رجب طیب اردوعان مي‌باشد. نخست وزیر جدید ترکیه توانست با کسب امضای رئیس جمهوری این کشور، لیست کابینه خود را به تصویب برساند. تعداد ۱۲ تن از وزرای حكومت جدید از وزرای کابینه احمد داوداوعلو، و ۸ تن نیز جدید هستند.
پنج تن شامل نورالدین جانیکلی، مهمت (محمد) شيمشک، طغرول تورکش، ویسی کایناک، نومان کورتولموش، به‌عنوان معاونين نخست‌وزير معرفي شدند. وزراء كابينه نيز عبارتند از:
1- مولود چاووش اوعلو، وزير امور خارجه 2- افکان آلا، وزیر کشور 3- بكير بوزداع، وزير دادگستري 4- ناجی اقبال، وزیر دارایی 5- فکری ایشيک، وزیر دفاع 6- برات آلبايراك، وزير انرژي 7- نیهات زیبکچی، وزیر اقتصاد 8- احمدآرسلان، وزیر حمل و نقل 9- عصمت ییلماز، وزیر آموزش و پرورش 10- عاکف چغتای كليچ، وزیر جوانان و ورزش 11- مهمت (محمد) اوزهاسکی، وزیر محیط زیست و شهرنشینی 12- فیصل اوراوعلو، وزیر جنگلداری و امور آب 13- رجب آکداع، وزیر بهداشت 14- فاروق اوزلو، وزیر علوم، صنعت و تکنولوژی 15- سلیمان سویلو، وزیر کار و امنیت اجتماعی 16- فاروق چلیک، وزیر تغذیه، کشاورزی و دامداری 17- بولنت (بلند) تفنگچی، وزیر گمرک و تجارت 18- لطفی الوان، وزیر توسعه 19- نبی آوجی، وزیر فرهنگ و گردشگری 20 - خانم فاطمه بتول، وزیر خانواده و سیاست اجتماعی. هم‌چنين آقاي عمر چلیک به عنوان مسئول امور اتحادیۀ اروپا معرفي گرديد.
وي در نخستين سخنرانی‌اش به‌عنوان نخست‌وزیر ترکیه وعده داد که مبارزه با «جدایی طلبان کرد» و گروه داعش را ادامه خواهد داد و تأکید نمود که مهم‌ترین وظیفۀ حكومت‌اش تغییر قانون اساسی برای پایان دادن به ابهامات، وارد کردن ترکیه در یک نظام ریاست جمهوری خواهد بود. هم چنین از اتحادیۀ اروپا خواست که به ابهامات خود در زمینۀ سیاست مربوط به مهاجرت خاتمه دهد. «بن‌علي» خواهان تداوم روابط گرم تركيه با ایران در حوزه‌های مختلف تجاری، انرژی و جهانگردی شد.
«ييلديريم» طي سه برهه زمانی متفاوت وزیر حمل‌ونقل و ارتباطات بود و توسعه بسیاری از زیرساخت‌های ترکیه ناشی از خدمات وي است. البته نام نیک وی در پروژه‌های سنگین ترکیه با یک اما و اگر روبه‌رو است. گفته می‌شود وی فرد چندان دموکراتي نیست و نام وی به‌عنوان کسی که در بستن «یوتیوب» و «توییتر» در سال 2014 .م نقش داشته، مطرح شده است. در رسوایی مشهور مربوط به رشوه خواری مقامات ارشد دولت ترکیه در دسامبر ۲۰۱۳ .م نام او و شوهر خواهرش نیز مطرح شد. «کمال كلیچداراوعلو» رهبر حزب جمهوریخواه خلق ترکیه، مهم‌ترين حزب مخالف حكومت حزب عدالت و توسعه، طي اظهاراتي در سال ۲۰۱۴.م، بن‌علي ييلديريم را «مرد میلیون‌ها دلار» نامید و او را متهم ساخت که از بودجه دولتی برای تامین هزینه‌های حزب عدالت و توسعه سوءاستفاده کرده است. بنا بر اين ادعا، «بن‌علي» در فروش یک شبکه تلویزیونی پربيننده و یک روزنامه پر خواننده، به ارزش ۶۳۰ میلیون دلار مشارکت داشته و دادستانی نیز بعدها اعلام کرد این مبلغ بطور غیرقانونی کسب شده و قرار بود به طرح‌هایی که توسط حزب عدالت و توسعه و رهبران آن اداره می‌شود، پرداخت شود، اما رجب طیب اردوعان و حكومت این اتهامات را تکذیب کردند. پس از سانحه قطار سریع‌السیر در خط آنکارا ـ اسکی‌شهیر، در سال 2004.م، فشارهای فراوانی برای برکناری و استعفای او وارد شد، اما «بن‌علي» کناره‌گیری نکرد و تا سال ٢٠١٣در این سمت بود. با مطرح شدن مناقصه ٦/٢٢ میلیارد دلاری برای ساخت فرودگاه استانبول، دادستان او را به تبانی و اختلاس متهم کرد، البته او هیچگاه نسبت به این اتهام، به دلیل مصونیت پارلمانی، پاسخ نداد، اما در سال ٢٠١٣.م از مقام وزارت کناره‌گیری کرد و به‌عنوان مشاور رییس‌جمهور منصوب شد. او حتی در سال ٢٠١٤ نامزد شهرداری ازمیر شد، اما موفق به پیروزی نشد.
تحليل
«ييلديريم» در زبان تركي به معنای رعد و برق (آذرخش) است، اما بن‌علي، حتي در مقام دبيركلي حزب و نخست‌وزير تركيه، ضرورت دارد فردی مطیع اردوعان باشد تا به سرنوشت «داوداوعلو» دچار نشود. اگرچه اكثر مسئولين حكومتي حزب عدالت و توسعه در تركيه، جزء افرادي هستند كه سالها در جمهوري تركيه، در اثر سیاست‌های انحصارگرايانه کمالیستی و نيز قدرت ارتش، مطرود و تحت ستم بوده‌اند. اما نمود انگیزه‌های سیاستمداران دين‌گراي حاكم حزب عدالت و توسعه برای انتقام‌گيري از كماليست‌ها، ناسیونالیست‌های افراطی و نظامیان تركيه، به‌طور آشکار در عرصه سیاسی ترکیه، به مثابه تهديد و بحران سياسي بزرگي است كه حتي به بحران امنيتي نيز مي تواند مبدل شود. قدرت‌مداري، انحصارگرایی ، طرد و حذف رقباء، روابط غیرمعمول حزب عدالت و توسعه نسبت به سایر احزاب و مخالفين، از چالش‌هاي سياسي جاري در جمهوري تركيه است. رویکرد جاري و حاکم بر عرصه سیاسی ترکیه، موجبات خلق تنش‌های سیاسی در قالب منازعات جدی‌تر را در آينده مي‌تواند فراهم و مطرح سازد. برآيند سیاست‌هاي حزب عدالت و توسعه در بهره‌گیری نسبی و همکاری با گروه‌هاي تروريستي، نظير داعش، برای اجرایی کردن سیاست‌های رقابتي‌اش در سطح منطقه، اينك در سطح داخلی روندی خطرناک را براي مردم تركيه حادث و حاكم کرده است و به بحران امنيتي تبديل شده است. با توجه به ادامه درگيري‌هاي نظامي تركيه با پ.ك.ك، و نيز استقرار تیم‌های فکری و عملیاتی داعش در شهرهای ترکیه، احتمال تداوم گسترش عمليات تروريستي در آينده نيز وجود دارد.
بن‌علي در شرایطی سکان هدایت ترکیه را به دست گرفته که این کشور با دو موضوع مهم سیاسی مواجه است.
1- طرح تغییر قانون اساسی این کشور که به تغییر نظام در ترکیه منجر خواهد شد.
2- طرح لغو مصونیت قضایی تعداد 138 نماینده مجلس ترکیه. مسلما طرح تغییر نظام جمهوري ترکیه یک پروژه میان مدت است، اما طرح لغو مصونیت قضایی نمایندگان ترکیه، برنامه‌اي كوتاه‌مدت است که هدف اصلی آن حذف نمایندگان اكراد تركيه در مجلس اعلاي ملت تركيه است.
*مترجم رسمي، پژوهشگر مسائل تركيه https://ccsi.ir//vdcaman6.49ney15kk4.html
ccsi.ir/vdcaman6.49ney15kk4.html