نشست توافق‌نامه آتش‌بس قره‌باغ ؛ فرصت‌ها و چالشهای پیش روی ایران با مشارکت بنیاد مطالعات قفقاز و اداره آسیای مرکزی و قفقاز سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی روز یک شنبه30 آذر ماه 1399 ساعت 10:30 الی 12:00 در محل بنیاد مطالعات قفقاز برگزار گردید
به گزارش بنیاد مطالعات قفقاز مدیر و کارشناسان اداره آسیای مرکزی و قفقاز سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در دیدار با کارشناسان بنیاد مطالعات قفقاز به بررسی ابعاد ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک تحولات اخیر در منطقه پرداخته و بر لزوم کتنشگری بیشتر ایران و به دست گرفتن ابتکار عمل در منطقه تاکید کردند.
در این نشست آقای مسعود شیخ زین الدین، مدیر اداره آسیای مرکزی و قفقاز سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سید حسین طباطبائی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان؛ علیرضا بهبودی، کارشناس جمهوری آذربایجان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دکتر سعید خلخالی، پژوهشگر مطالعات استراتژیک و شماری از کارشناسان بنیاد مطالعات قفقاز حضور داشتند.
در ابتدا این نشست جعفر خاشع، مدیرعامل بنیاد مطالعات قفقاز با اشاره بر اهمیتی که تحولات اخیر در منطقه قفقاز جنوبی برای ایران دارد تاکید کردند شاهد دو جریان اصلی در این منطقه به رهبری روسیه و انگلیس و آمریکا هستیم. این دو رویکرد متاسفانه در برخی حوزه‌ها به ضرر جمهوری اسلامی ایران باهم همپوشانی پیدا کرده است. هدف اصلی روسیه حضور مستقیم در منطقه مورد مناقشه و ایجاد بستری برای کنترل روندهای آتی منطقه است و هدف جریان انگلیس و آمریکا محدود کردن و در صورت موفقیت قطع ارتباط و وابستگی کل منطقه به ایران در همه ابعاد است. در چارچوب این دو رویکرد کنشگران دیگر هم بازیشان را تعریف و اهداف خود را پیگیری می‌کنند.
در ادامه نشست آقای دکتر خلخالی، پژوهشگر مطالعات استراتژیک با نگاه بنیادین و از سطح تحلیل کلان به بررسی دلایل ایجاد بحران در قفقاز جنوبی و قره‌باغ پرداختند و تاکید کردند: چیزی که در آینده مهم است نقشه است. در عرصه روابط بین‌الملل همه واحدهای ملی دنبال ایجاد فضای امن برای خود هستند. پیگیری این هدف از طریق یک بازیگر، ایجاد ناامنی برای بازیگر دیگر می‌کند. ریشه بسیاری از درگیری‌ها در همین میل به ایجاد فضای امن نهفته است. در دوران جدید شاهد تحول در این حوزه هستیم. نقشه‌ای که در دوران جدید تغییر می‌کند نقشه اقتصاد محور است. نقشه جغرافیای سیاسی چندان دستخوش تغییر نمی‌شود. در این چارچوب بازیگران مهم منطقه قفقاز جنوبی، روسیه، و آمریکا هستند فرمول این بازی برای آمریکا انرژی و صحنه بازی خاورمیانه بزرگ ( که قفقاز هم در دل آن قرار دارد) است . برخی کنشگران منطقه‌ای هم کمک حال کنشگران اصلی هستند. کماکان فرمول بازی برای روسیه نظامی است.
سپس آقای بهبودی، کارشناس جمهوری آذربایجان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، به تحلیل تاثیر پیامدهای جنگ اخیر و توافق نامه آتش بس در قره‌باغ بر روابط دو جانبه ایران با جمهوری آذربایجان و پیامدهای سیاسی و امنیتی این توافق بر ایران اشاره نموده و تاکید کردند بعد از امضا این توافق فرصت‌ها و چالشهای مختلفی پیش روی ایران قرار دارد که با ایجاد اجماع داخلی در این حوزه می توان از تهدیدات عبور کرده و از فرصت ها به نحو احسن استفاده کرد. جمهوری اسلامی ایران عمق استراتژی خود در قفقاز و برنامه‌هایش شفاف و تدوین شده نیست باید در این زمینه بیش از پیش فعال باشیم. بعد از قراردادهای گلستان و ترکمنچای ارس جدا از مفهوم جغرافیایی، تبدیل به یک مفهوم ویژه در ذهن ما ایرانیان شد و همیشه تداعی کننده جدایی فرزند از مادر برای ما بوده است.
آقای طباطبائی رایزن جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، روابط ایران با ارمنستان را در سه سطح حاکمیتی، نخبگانی و توده مردم از زمان استقلال ارمنستان تا کنون بررسی کردند و تاکید نمودند اعتمادسازی در روابط ارمنستان و ایران به مرور شکل گرفته و ثمر داده است. ایشان با بررسی فراز و فرود روابط دو جانبه ایران و ارمنستان تاکید کردند: در این سالها در کنار حاکمیت و نخبگان ارمنی حتی توده مردم ارمنی هم فهم عمیق و درستی از مسائل ما و روابط دو جانبه با ما دارند. همواره باید سعی کنیم این دیوار اعتماد بدون خدشه باقی بماند و روز به روز تقویت شود.
آقای مرتضی آلکامی، کارشناس ارمنستان بنیاد مطالعات قفقاز با اشاره به تحولات سیاسی و اجتماعی داخلی در ارمنستان در دو سال اخیر تاکید نمودند که دولت ارمنستان با اتخاذ سیاستهای متفاوت از دولتهای پیشین، زمینه های انزوای ارمنستان و شکست در این جنگ را فراهم نموده بود. اگر یک دولت طرفدار روسیه در ارمنستان بر سر کار بود به احتمال زیاد شاهد رویکرد متفاوتی از روسیه نسبت به جنگ اخیر و حمایت از ارمنستان بودیم.
آقای زین‌الدین، مدیر اداره آسیای مرکزی و قفقاز سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با طرح سوالات و دغدغه‌های خود در حوزه اسیای مرکزی و قفقاز در آسیب شناسی رویکرد ما نسبت به منطقه تاکید کردند دیگر کنشگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برنامه‌های مدون و بلند مدتی برای منطقه طراحی و اجرا می‌کنند ولی در رویکرد ما نسبت به تحولات منطقه سردرگمی وجود دارد و حتی مشخص نیست متولی چه کسی باید باشد. به خاطر همین همیشه ما از تحولات منطقه تاثیر پذیرفتیم و تاثیرگذار نبودیم. زمان آن رسیده است که از کنشگر منفعل به کنشگر فعال در منطقه تبدیل شویم.
آقای علی طائی، کارشناس آسیای مرکزی بنیاد مطالعات قفقاز در این نشست با اشاره به بازیهایی که با محوریت انرژی و ترانزیت در منطقه در حال وقوع است تاکید نمودند: تحولات اخیر قره‌باغ منجر به اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان و ترکیه شد که پیامدهایی را برای ایران می‌تواند داشته باشد. این تحولات در حوزه های ترازیت و انتقال انرژی، حق آبه ارس، گسترش حضور ونفوذ ترکیه، رژیم صهیونیستی و غرب در جوار مرزهای ایران و عدم دسترسی به مانند گذشته به ارمنستان و کاهش وابستگی جغرافیایی جمهوری آذربایجان به ایران برای اتصال به نخجوان خواهد بود.
دکتر عبدالهی، کارشناس حوزه روسیه بنیاد مطالعات قفقاز به اشاره به اهداف اصلی روسیه در منطقه قفقاز جنوبی اعلام نمودند: جنگ اخیر قره‌باغ یک پیروز اصلی داشت و آن هم روسیه است. طرحی که به امضای رهبران ارمنستان و آذربایجان رسید در واقع طرحی است که روسیه سال‌هاست به دنبال اجرایی کردن آن بوده است و با نام طرح لاوروف شناخته می‌شود.
مدیر گروه زبان روسی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه تاکید کردند حضور نیروهای نظامی روسیه در قره‌باغ دو کشور ارمنستان و آذربایجان را بیش از پیش به روسیه به خصوص در حوزه امنیت وابسته خواهد کرد. روسیه در ارمنستان پایگاه نظامی دارد ولی تا قبل از این توافق، روسیه در حوزه جمهوری آذربایجان نیرو نداشت. حالا با حضور صلح بانان روسی، مسکو یک ابزار قوی برای اعمال نفوذ بر ارمنستان و آذربایجان بدست آورده است. حضور نیروهای صلح‌بان روسی می‌تواند زمینه ساز حضور دائمی نیروهای روسی در منطقه قفقاز باشد و از سوی دیگر این حضور نظامی می‌تواند تا حدی حضور و نفوذ ترکیه در این منطقه را نیز کنترل نماید.
دریافت صفحه با کد QR